[TƯ VẤN LUẬT DÂN SỰ] Kỹ năng của luật sư chuẩn bị tham gia phiên tòa sơ thẩm trong vụ án tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng những công việc cần tiến hành đối với luật sư của nguyên đơn

Việc thu thập, cung cấp chứng cứ:

Nguyên đơn trong vụ án đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng một mặt cũng phải thực hiện nghĩa vụ chứng minh đối với các yêu cầu bồi thường mà mình đưa ra như những vụ án dân sự khác, nhưng mặt khác phải có nghĩa vụ chứng minh để thỏa mãn các căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại, chủ thể phải thực hiện trách nhiệm bồi thường thiệt hại và các khoản chi phí thuộc yêu cầu bồi thường hợp lý, theo quy định của pháp luật. Những tài liệu, văn bản, giấy tờ do nguyên đơn thu thập và cung cấp phải thỏa mãn những điều kiện theo quy định của pháp luật về chứng cứ thì mới được chấp nhận.

Ngoài những đặc trưng về chứng cứ nói chung, đặc thù của yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng luôn là những chi phí thực tiễn, được diễn ra trong một khoảng thời gian nhất định tương ứng với từng loại thiệt hại nhất định. Do đó, việc thu thập, cung cấp chứng cứ cần có một chiến lược thích hợp, nhằm chứng minh được từng khoản thiệt hại, xác định mức độ thiệt hại trong từng trường hợp cụ thể xảy ra trên thực tế.

Chẳng hạn, đối với trường hợp tài sản bị mất, bị hủy hoại, bị hư hỏng, lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút thì các tài liệu, chứng cứ thu thập, cung cấp sẽ gồm: Các hợp đồng thuê tài sản, hàng hóa; các loại hóa đơn mua bán, sửa chữa thiệt hại tài sản; quyết định buộc tháo dỡ, đình chỉ xây dựng công trình của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; biên bản thẩm định nguyên nhân, tình trạng hư hỏng, thiệt hại về tài sản của cơ quan chuyên môn… Luật sư hướng dẫn cho khách hàng gửi đơn đề nghị Tòa án tiến hành định giá, xem xét, thẩm định tại chỗ đối với tài sản bị thiệt hại để có căn cứ đưa ra yêu cầu bồi thường hoặc phương án thỏa thuận phù hợp.

Tương tự, trường hợp đưa ra yêu cầu bồi thường về sức khỏe, tính mạng thì các tài liệu, chứng cứ cần được thu thập, cung cấp lại tập trung vào các chi phí cứu chữa, bồi dưỡng, chăm sóc, phục hồi sức khỏe; thu nhập thực tế bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại và người chăm sóc; chi phí hợp lý cho việc mai táng… bao gồm các hóa đơn, chứng từ của bệnh viện, nhà thuốc, cơ sở điều trị…; các loại văn bản, quyết định của cơ quan nhà nước như quyết định cảnh cáo, xử phạt vi phạm hành chính của cơ quan Công an, UBND, kết luận điều tra, kết luận giám định, giấy khám thương, biên bản làm việc, bệnh án…; văn bản xác nhận của các cơ quan liên quan đến việc trả lương, tiền công…; các chứng từ, tài liệu thanh toán tiền tàu xe đi lại, tiền nhà trọ…

Đối với các yêu cầu đòi bồi thường trong khoảng thời gian dài và yêu cầu cấp dưỡng cần thu thập các tài liệu chứng minh về những người đang được hưởng chế độ nuôi dưỡng, chi phí nuôi dưỡng hàng tháng, các chi phí thường xuyên và định kỳ bao gồm cả các chi phí về công người chăm sóc (nếu có). Đặc biệt, đối với khoản bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần cần chứng minh sự tổn thất đau đớn mà khách hàng đã phải chịu đựng ở mức cao nhất để được hưởng mức bù đắp tối đa theo luật định.

Nghiên cứu hồ sơ và đánh giá chứng cứ:

Nghiên cứu hồ sơ là một kỹ năng rất quan trọng và hết sức cần thiết cho các Luật sư, đặc biệt đối với trường hợp khách hàng tìm đến Luật sư không phải ngay từ giai đoạn khởi kiện vụ án. Việc nghiên cứu hồ sơ một cách khoa học, toàn diện giúp cho Luật sư hiểu rõ khách hàng của mình có những điểm mạnh và điểm yếu gì, những tài liệu, chứng cứ trong vụ án đã đầy đủ chưa? có hợp pháp không? cần tự thu thập hoặc yêu cầu Tòa án thu thập thêm những tài liệu, chứng cứ gì phục vụ cho việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng. Việc nghiên cứu hồ sơ và đánh giá chứng cứ đối với các vụ án yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần được thực hiện theo các bước sau:

Sắp xếp và nghiên cứu hồ sơ theo nhóm:

Muốn việc nghiên cứu hồ sơ được nhanh chóng, có hiệu quả thì trước khi tiến hành nghiên cứu, Luật sư cần sắp xếp các tài liệu có trong hồ sơ theo nhóm nghiên cứu tạo thành các tệp riêng biệt để nghiên cứu, bao gồm:

+ Đơn khởi kiện và các tài liệu nguyên đơn nộp kèm theo đơn khởi kiện, bản khai của nguyên đơn. Luật sư bảo vệ nguyên đơn cũng không thể bỏ qua việc nghiên cứu các tài liệu do chính mình đã tư vấn, hướng dẫn cho khách hàng vì qua nghiên cứu có thể phát hiện ra những thiếu sót cần được khắc phục, bổ sung ngay để tránh những bất lợi cho khách hàng, đồng thời cũng có thể đề nghị Tòa áp dụng những biện pháp cần thiết để bổ sung hồ sơ, nhằm tạo điều kiện cho việc bảo vệ lợi ích tối đa cho khách hàng. Chẳng hạn, qua nghiên cứu đơn khởi kiện, nếu thấy mức yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần được tính theo mức lương cơ sở là 1.050.000 đồng, nhưng tại thời điểm xét xử thì mức lương cơ sở đã có sự thay đổi tăng lên là 1.150.000 đồng, hoặc mức bồi thường đưa ra khi khởi kiện đã có sự thay đổi do quá trình phải tiếp tục khắc phục các thiệt hại phát sinh của nguyên đơn… thì phải tư vấn để nguyên đơn điều chỉnh yêu cầu bồi thường.

+ Văn bản trả lời thông báo thụ lý vụ án của bị đơn, tài liệu và bản khai của bị đơn. Thường thì lời khai, nội dung văn bản và các tài liệu bị đơn đưa ra nhằm mục đích phản bác lại yêu cầu của nguyên đơn hoặc đưa ra yêu cầu phản tố ngược lại để bù trừ một phần hoặc toàn bộ yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại của nguyên đơn. Luật sư của nguyên đơn cần nghiên cứu kỹ các nội dung này để chuẩn bị các tài liệu cũng như luận điểm giúp cho việc có căn cứ để bác bỏ yêu cầu phản tố hoặc các ý kiến phản bác do bị đơn đưa ra.

+ Các tài liệu, chứng cứ do các bên thu thập và giao nộp cho Tòa án được phân theo nhóm nguyên đơn, bị đơn, người liên quan và xếp theo thứ tự thời gian của tài liệu. Việc nghiên cứu các tài liệu, chứng cứ theo nhóm này sẽ giúp cho Luật sư nắm chắc được những điểm mạnh, điểm yếu của các bên tham gia tố tụng trong vụ án.

+ Các tài liệu do Tòa án thu thập, bao gồm: các văn bản tố tụng; biên bản ghi lời khai, đối chất của các đương sự; biên bản hòa giải; các tài liệu, chứng cứ khác do Tòa án thu thập như kết luận giám định; biên bản khám nghiệm; biên bản xem xét, thẩm định; văn bản trả lời của các cơ quan có liên quan… là phần quan trọng nhất trong toàn bộ nội dung vụ án, nhất thiết phải được nghiên cứu kỹ lưỡng và có hệ thống, hơn nữa đây thường là những tài liệu Luật sư mới được tiếp cận nghiên cứu. Thông qua các tài liệu này, Luật sư phần nào hình dung được quan điểm giải quyết vụ việc của Tòa án, từ đó có thể bổ sung các tài liệu, chứng cứ thích hợp cho yêu cầu của khách hàng của mình.

Ghi chép và hệ thống toàn bộ nội dung nghiên cứu:

Quá trình nghiên cứu, Luật sư cần ghi chép lại những nội dung nghiên cứu, hệ thống lại để nắm bắt được toàn bộ nội dung vụ án, xác định được những nội dung nào đã rõ ràng, những nội dung nào chưa rõ để có kế hoạch hỏi làm rõ tại phiên tòa. Sau khi nghiên cứu hồ sơ, tùy vào nội dung yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại đơn giản hay phức tạp mà Luật sư có thể sử dụng công cụ “Bảng hệ thống các kết quả nghiên cứu”, trong đó:

+ Ghi lại nội dung các khoản bồi thường đã được các bên thống nhất và những khoản còn tranh chấp làm cơ sở đề nghị Tòa án chấp nhận yêu cầu bồi thường của khách hàng;

+ Những điểm bất hợp lý trong lời khai của bị đơn;

+ Những điểm mâu thuẫn trong các tài liệu, chứng cứ đã nghiên cứu để có phương án sửa chữa, bổ sung hoặc yêu cầu Tòa án giải thích, thu thập thêm các chứng cứ khác nhằm bảo đảm tối đa quyền lợi cho khách hàng;

+ Bảng kê chi tiết các khoản thuộc danh mục yêu cầu bồi thường có cân đối với các khoản chi phí phù hợp.

Tất cả những ghi chép trên sẽ là tài liệu để Luật sư xây dựng kế hoạch hỏi và tranh luận tại phiên tòa.

Đánh giá sơ bộ các chứng cứ:

Nghiên cứu hồ sơ một cách toàn diện và ghi chép tỷ mỷ các nội dung nghiên cứu giúp cho Luật sư có sự nhìn nhận tổng thể trong việc xác định giá trị chứng minh của từng chứng cứ, mối liên hệ giữa các chứng cứ và sự tồn tại khách quan của chứng cứ, nhất là những tài liệu, chứng cứ hàm chứa nội dung bất lợi cho khách hàng của mình. Luật sư cần tập trung khai thác các chứng cứ có lợi và tìm ra những điểm bất hợp lý của các tài liệu, chứng cứ khác trong hồ sơ liên quan đến việc bảo vệ quyền và lợi ích của đối phương nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi cho khách hàng của mình.

Trong ví dụ 3 trên đây, tranh chấp đòi bồi thường thiệt hại về sức khỏe giữa chị H và bà C, khi nghiên cứu các hóa đơn điều trị thẩm mỹ của chị H, Luật sư thấy nội dung thẩm mỹ ngoài việc khâu vết thương vùng trán, mí mắt còn có nội dung phẫu thuật nâng mũi, như vậy Luật sư cần giải thích cho chị H biết việc điều trị nâng mũi của chị sẽ không được chấp nhận theo quy định của pháp luật, vì thiệt hại này không phải là kết quả do hành vi của bà C gây ra. Điều này cũng có nghĩa, Luật sư phải chuẩn bị phương án để hỏi và khẳng định tại phiên tòa về thiệt hại này một cách tổng thể, khẳng định các chi phí phục vụ cho việc điều trị thẩm mỹ là không hợp lý và không có căn cứ để được Tòa án chấp nhận nên phải cân nhắc đến yêu cầu này để tránh gây nghi ngờ cho tính trung thực của các đề nghị khác.

Nghiên cứu lời khai và các tài liệu của bị đơn thấy, bà C cho rằng không có lỗi để chối bỏ trách nhiệm bồi thường, do đó, Luật sư cần chuẩn bị phương án hỏi theo đúng các căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường.

Qua nghiên cứu hồ sơ, Luật sư có quyền đề nghị Tòa án áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời hoặc thu thập thêm các tài liệu, chứng cứ cần thiết để bảo vệ quyền lợi của khách hàng. Trường hợp có những nội dung chưa rõ ràng hoặc cần lưu ý những vấn đề được hiểu chưa chính xác đã thể hiện trong hồ sơ, Luật sư cần trao đổi với khách hàng để có văn bản giải trình cụ thể từng vấn đề gửi Tòa án.

 Kỹ năng xây dựng phương án hỏi và chuẩn bị bản luận cứ:

Kế hoạch hỏi:

Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án, Luật sư cần xây dựng kế hoạch hỏi và chuẩn bị bản luận cứ để tham gia phiên tòa. Nội dung hỏi được xây dựng từ những ghi chép tổng hợp được qua nghiên cứu hồ sơ, đặc biệt những nội dung các bên còn có những bất đồng, tranh chấp chưa thống nhất ý kiến.

Đối với các vụ án đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thì nội dung tranh chấp cơ bản tập trung ở các dạng:

+ Yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại trong các vụ án hình sự thì tranh chấp thường tập trung ở mức bồi thường, do tâm lý bên bị thiệt hại muốn bồi thường nhiều trong khi bên gây thiệt hại đang bị tạm giam, không có khả năng bồi thường và mong muốn phải bồi thường càng ít càng tốt. Cá biệt, có những trường hợp bên gây thiệt hại do muốn được giảm mức hình phạt nên dễ dàng chấp nhận mọi yêu cầu bồi thường do bên bị thiệt hại đưa ra.

+ Yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại sau khi cơ quan Công an không khởi tố vụ án hình sự. Trong trường hợp này, bên bị thiệt hại có đơn yêu cầu bồi thường nhưng bên gây ra thiệt hại thường không chấp nhận bồi thường vì cho rằng mình không có lỗi do đã được đình chỉ vụ án hình sự. Luật sư cần lưu ý trường hợp này vì do không đồng ý bồi thường nên phía người gây thiệt hại thường có tâm lý không quan tâm đến mức bồi thường mà nguyên đơn đưa ra, do vậy khi giải quyết sẽ không tránh khỏi vướng mắc giữa hai bên.

+ Yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại trong khuôn khổ quan hệ pháp luật dân sự. Đây là những quan hệ tranh chấp liên quan đến nhiều khía cạnh của việc giải quyết bồi thường, không chỉ phải xem xét việc ai sẽ gánh chịu trách nhiệm bồi thường, phạm vi, mức bồi thường và bồi thường như thế nào mà còn cả vấn đề lỗi, mức độ lỗi của mỗi bên có liên quan trong vụ việc gây thiệt hại.

Từ các nội dung tranh chấp được xác định qua nghiên cứu hồ sơ, Luật sư nên hoạch định hệ thống câu hỏi (với tính chất là công cụ khám phá vấn đề ẩn trong tình tiết sự kiện) từ đó có thể đưa ra một số phương án giải quyết tranh chấp để các bên lựa chọn thỏa thuận tại phiên tòa. Luật sư của nguyên đơn cần đưa ra các câu hỏi nhằm mục đích xác định được trách nhiệm bồi thường đối với bị đơn, các khoản mà nguyên đơn mong muốn được bồi thường cụ thể là bao nhiêu? hình thức bồi thường như thế nào?

Chuẩn bị bản luật cứ:

Giống như nội dung của các bản luận cứ thông thường, bố cục của bản luận cứ trong các vụ án đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cũng bao gồm ba phần: phần mở đầu, phần nội dung, phần kết luận và đề nghị đối với Hội đồng xét xử.

Phần nội dung của bản luận cứ yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại ngoài việc tóm tắt nội dung tranh chấp, phân tích các tình tiết của vụ án, nhất thiết phải nêu được các căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng để xác định trách nhiệm bồi thường thuộc về ai? ai là người có lỗi gây ra thiệt hại? người bị thiệt hại có phần lỗi gì trong việc để thiệt hại xảy ra không? quan hệ nhân quả giữa hành vi gây thiệt hại và thiệt hại xảy ra. Các khoản yêu cầu bồi thường như thế nào? số lượng cụ thể ra sao? căn cứ để đưa ra các khoản yêu cầu bồi thường là gì?…

Để được tư vấn chi tiết từ luật sư của Luật 3 Chung

Vui lòng liên hệ số hotline 085.200.8585

Hoặc liên hệ qua email: luatsu@luat3chung.vn

Bài viết liên quan