[TƯ VẤN LUẬT THỪA KẾ] Nguyên tắc áp dụng pháp luật nội dung và các nguồn bổ trợ khác của pháp luật trong giải quyết tranh chấp về thừa kế

Việc xác định đúng luật nội dung áp dụng có ý nghĩa quan trọng trong việc thu thập, cung cấp chứng cứ, soạn thảo bản luận cứ bảo vệ quyền lợi cho khách hàng…, bảo đảm cho việc giải quyết tranh chấp thừa kế đúng quy định của pháp luật. Khác với các quan hệ pháp luật khác, quan hệ pháp luật thừa kế liên quan đến nhiều quan hệ pháp luật như quan hệ pháp luật hôn nhân và gia đình, nhà ở, đất đai, sở hữu, hợp đồng… Chính vì vậy, các văn bản quy phạm pháp luật nội dung điều chỉnh quan hệ thừa kế rất rộng. Các văn bản pháp luật nội dung được áp dụng để giải quyết tranh chấp thừa kế rất nhiều: pháp luật dân sự, pháp luật đất đai, nhà ở, hôn nhân và gia đình… Mặt khác, xuất phát từ tính đặc thù của điều kiện chính trị, lịch sử, kinh tế, xã hội của nước ta nên các văn bản pháp luật nội dung được áp dụng để giải quyết tranh chấp thừa kế có sự thay đổi qua các thời kỳ khác nhau. Điều này dẫn đến những khó khăn trong việc áp dụng pháp luật nội dung khi giải quyết tranh chấp thừa kế. Ví dụ, cho đến thời điểm hiện nay, Luật HN&GĐ của Nhà nước ta có 4 văn bản luật, đó là Luật HN&GĐ năm 1959, 1986, 2000, 2014. Luật HN&GĐ của Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà năm 1959 có hiệu lực ngày 13/01/1960 nhưng do đất nước tại thời điểm lịch sử lúc đó bị chia cắt thành hai miền Nam, Bắc nên luật này chỉ mới có hiệu lực ở miền Bắc. Đến năm 1977, Quốc hội của nước Việt Nam thống nhất ban hành các luật và nghị quyết hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật thống nhất chung cho cả nước trong đó có Luật HN&GĐ. Do đặc thù lịch sử đó, quan hệ hôn nhân và gia đình ở nước ta trong các giai đoạn lịch sử vừa qua là phức tạp, cùng với sự chuyển dịch dân số, con người từ vùng này sang vùng khác trong điều kiện chiến tranh làm cho quan hệ hôn nhân và gia đình càng phức tạp hơn.

Pháp luật về dân sự, đất đai cũng có nhiều văn bản tương ứng với các giai đoạn khác nhau. Với đặc điểm về luật nội dung áp dụng trong giải quyết tranh chấp thừa kế đòi hỏi Luật sư khi tham gia giải quyết tranh chấp thừa kế phải xác định được các nguyên tắc áp dụng pháp luật nội dung, nắm vững các quy định của pháp luật thừa kế và pháp luật có liên quan khác như quan hệ pháp luật về hôn nhân và gia đình, quan hệ pháp luật về quyền sở hữu… Các nguyên tắc áp dụng luật nội dung giải quyết tranh chấp thừa kế yêu cầu Luật sư cần nắm vững bao gồm:

• Nguyên tắc áp dụng luật chung, luật chuyên ngành. Để có kỹ năng viện dẫn, đề xuất và áp dụng luật chung, luật chuyên ngành trong giải quyết vụ án thừa kế, Luật sư cần có kỹ năng xác định được văn bản pháp luật nào là luật chung, văn bản pháp luật nào là luật chuyên ngành. Ví dụ, trong mối quan hệ giữa BLDS và Luật HN&GĐ thì BLDS là luật chung, Luật HN&GĐ là luật chuyên ngành.
• Áp dụng luật theo hiệu lực về thời gian của văn bản pháp luật.
• Áp dụng luật theo hiệu lực về không gian của văn bản pháp luật.
• Áp dụng luật theo cơ quan ban hành văn bản pháp luật.

Xác định được chính xác luật nội dung áp dụng giải quyết tranh chấp thừa kế, đòi hỏi Luật sư nắm vững các quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật và quy định cụ thể của từng văn bản pháp luật về nguyên tắc áp dụng luật. Ví dụ, Điều 6 Luật HN&GĐ 2014 quy định về áp dụng quy định của BLDS, theo đó: “Các quy định của Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan đến quan hệ hôn nhân và gia đình được áp dụng đối với quan hệ hôn nhân và gia đình trong trường hợp Luật này không quy định”.