[TƯ VẤN LUẬT DÂN SỰ] Kỹ năng của luật sư chuẩn bị tham gia phiên tòa sơ thẩm trong vụ án tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng những công việc cần tiến hành đối với luật sư của bị đơn

Vấn đề thu thập, cung cấp chứng cứ:

Ngoài những kỹ năng chung giống như Luật sư bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho phía nguyên đơn thì việc thu thập, cung cấp chứng cứ của Luật sư phía bị đơn có những điểm khác biệt, chủ yếu tập trung vào nội dung chứng minh, nhằm miễn hoặc giảm trách nhiệm bồi thường, các tài liệu thu thập cung cấp cho Tòa án cũng phải bảo đảm tính hợp pháp của chứng cứ, tương ứng với từng yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại do nguyên đơn đưa ra.

Trường hợp nguyên đơn yêu cầu đòi bồi thường khi tài sản bị mất, bị hủy hoại, bị hư hỏng, lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút… thì Luật sư của bị đơn cần hỗ trợ khách hàng thu thập, cung cấp tài liệu, chứng cứ để chứng minh nguyên nhân dẫn đến việc thiệt hại đó không phải do lỗi của bị đơn gây ra, hoặc thiệt hại đó không phải là kết quả do hành vi của bị đơn gây ra. Chẳng hạn, phía bị đơn là chủ sở hữu công trình xây dựng liền kề khi tiến hành thi công móng nhà cao tầng đã gây sập đổ nhà hàng xóm liền kề, nhưng trên thực tế nhà liền kề đã quá cũ nát, được xây dựng không có giấy phép, việc thi công móng nhà của công trình liền kề không đúng thiết kế là những nguyên nhân chính gây ra sập đổ toàn bộ nhà. Đây là những điểm mà Luật sư của bị đơn cần khai thác tối đa để thu thập các tài liệu, chứng cứ cung cấp cho Tòa án làm căn cứ đưa ra các phương án bồi thường. Sử dụng hiệu quả phép tư duy biện chứng về “mối quan hệ giữa hình thức và nội dung, nguyên nhân và kết quả” đối với sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan là “chìa khóa vàng” mà Luật sư cần tự trang bị cho mình khi hoạt động nghề nghiệp nói chung và trong tham gia giải quyết bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nói riêng.

Vấn đề đặt ra là các tài liệu cần thiết phải được thu thập ở đâu? Thông thường, trước khi tiến hành khởi công công trình, chủ công trình bao giờ cũng có biên bản xác nhận tình trạng các công trình liền kề, có thể bao gồm cả các bản ảnh chụp toàn bộ các hư hỏng sẵn có của các công trình liền kề, các tài liệu này được lưu tại hồ sơ xin cấp giấy phép xây dựng của bị đơn. Trường hợp bị thất lạc hoặc không được lưu giữ tại hồ sơ xin cấp giấy phép xây dựng thì Luật sư cần hỗ trợ khách hàng trong việc thu thập các tài liệu này thông qua các nhân chứng là Tổ trưởng tổ dân phố hoặc ý kiến của các hộ dân sống tại khu vực dân cư đó. Nội dung thi công nhà của phía nguyên đơn không có giấy phép xây dựng thì Luật sư có thể thu thập tại cơ quan cấp giấy phép xây dựng tại địa phương thông qua ý kiến cung cấp xác nhận của địa phương hoặc chính từ các tài liệu do phía nguyên đơn đưa ra, như bản thiết kế nhà cũ hoặc các loại biên lai phạt công trình cho tồn tại…

Trong trường hợp liên quan đến yêu cầu bồi thường về sức khỏe, tính mạng thì Luật sư phía bị đơn cần thu thập, cung cấp các tài liệu, chứng cứ để có căn cứ chứng minh mức độ lỗi từ khách hàng của mình cũng như lỗi của nguyên đơn; các chi phí cứu chữa, bồi dưỡng, chăm sóc, phục hồi sức khỏe; chi phí mai táng, cấp dưỡng; mức độ mất hoặc sụt giảm về thu nhập thực tế, tóm lại là tất cả các khoản chi phí do nguyên đơn đưa ra có hợp lý và đúng pháp luật hay không?

Ở ví dụ tranh chấp đòi bồi thường thiệt hại về sức khỏe giữa chị H và bà C đã nêu, phía chị H đưa ra số tiền đòi bồi thường là 246.000.000 đồng, gồm các khoản chi phí khám chữa bệnh, tiền thuốc, tiền thẩm mỹ… và tiền bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần. Do bà C đưa ra ý kiến cho rằng, bà không có lỗi và không đồng ý bồi thường, vì vậy công việc cần làm của Luật sư là thu thập và cung cấp chứng cứ theo cả hai hướng:

– Thu thập các tài liệu nhằm chứng minh cho việc không có lỗi của bà C để giải thoát khỏi trách nhiệm bồi thường;

– Thu thập các tài liệu để chứng minh các yêu cầu bồi thường do chị H đưa ra có những khoản không hợp lý để giảm trách nhiệm bồi thường đến mức thấp nhất;

Cụ thể, Luật sư cần thu thập lời khai của những người làm chứng thể hiện việc chị H đã có hành vi tấn công bà C trước, buộc bà C phải tự vệ (có thể xin sao các tài liệu này từ cơ quan điều tra trong trường hợp hồ sơ không được chuyển toàn bộ sang Tòa án). Để giảm trách nhiệm bồi thường, Luật sư cần hỗ trợ bà C thu thập chứng cứ làm rõ các khoản chi phí chị H đã điều trị về thẩm mỹ như thế nào, có phù hợp với vết thương do bà C gây ra không? Trên thực tế, bà C chỉ gây ra vết thương cho chị H ở trán, nhưng chị H lại phẫu thuật mí mắt, nâng mũi… do đó, Luật sư cần đến cơ sở điều trị thẩm mỹ cho chị H để xin sao lại các khoản chi phí cụ thể này. Nếu chị H đưa ra các chi phí khác, như mất thu nhập hoặc thu nhập bị giảm sút, công người chăm sóc… thì cần thu thập các tài liệu chứng tỏ cửa hàng chị H vẫn hoạt động bình thường, vết thương của chị H không ảnh hưởng đến việc đi lại, sinh hoạt cá nhân, có thể tự phục vụ được những nhu cầu của bản thân mà không cần đến người chăm sóc… Sau khi tổng hợp các khoản chi phí dự kiến có thể chấp nhận bồi thường cho chị H, Luật sư xác định chị H có lỗi đã tấn công bà C trước nên chỉ chấp nhận bồi thường 1/3 tổng số thiệt hại đã dự kiến và trao đổi lại với bà C về phương án chấp nhận bồi thường.

Nghiên cứu hồ sơ và đánh giá chứng cứ:

Ngoài kỹ năng nghiên cứ hồ sơ, đánh giá chứng cứ chung của Luật sư thì đối với Luật sư bên bị đơn, nội dung nghiên cứu phải tập trung vào những điểm giúp cho việc có thể bác bỏ yêu cầu bồi thường mà nguyên đơn đưa ra, chú ý xoáy sâu phân tích mức độ lỗi để giảm bồi thường ở mức thấp nhất. Đặc biệt, đối với các khoản yêu cầu bồi thường, nhất thiết phải lập bảng kê ghi chép rõ, cụ thể từng mục, đánh dấu những mục được coi là hợp lý có thể chấp nhận, những mục không có căn cứ chấp nhận, ghi kèm lý do chấp nhận hoặc không chấp nhận, làm cơ sở cho việc lập phương án và tham gia hỏi tại phiên tòa.

Xây dựng phương án hỏi và chuẩn bị bản luận cứ:

So với kỹ năng của Luật sư bên nguyên đơn thì Luật sư bên bị đơn khi tham gia phiên tòa giải quyết bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần lưu ý thực hiện một số kỹ năng khác biệt. Liên quan đến xây dựng và thực hiện phương án hỏi, Luật sư cần tập trung vào các nội dung nhằm loại trừ trách nhiệm bồi thường hoặc giảm tối đa mức bồi thường, chẳng hạn thiệt hại thực tế không nhiều như nguyên đơn đưa ra; thiệt hại xảy ra không phải từ nguyên nhân là hành vi của người gây thiệt hại; có lỗi của người bị thiệt hại…

Trong nội dung bản luận cứ, cần phân tích rõ những yêu tố có lợi cho phía bị đơn để thuyết phục Hội đồng xét xử cân nhắc khi quyết định trách nhiệm bồi thường đối với khách hàng. Từ những tài liệu, chứng cứ đã thu thập, Luật sư phân tích rõ tính liên quan mang ý nghĩa quyết định đến trách nhiệm cũng như mức bồi thường thiệt hại mà khách hàng phải có trách nhiệm thực hiện.