[TƯ VẤN LUẬT HÌNH SỰ] Kỹ năng sử dụng tài liệu khám nghiệm hiện trường

Sau khi phân tích, đánh giá được tính hợp pháp, khách quan và liên quan của các tài liệu khám nghiệm hiện trường trong mối quan hệ biện chứng với việc phân tích, đánh giá các tài liệu, chứng cứ khác trong hồ sơ vụ án (như lời khai, vật chứng, dữ liệu điện tử…), lúc này Luật sư cần có sự cân nhắc, chọn lọc sử dụng một cách hợp lý và khoa học nhất đối với các tài liệu khám nghiệm hiện trường trong hồ sơ vụ án.

Không phải tài liệu khám nghiệm hiện trường nào hoặc thông tin nào trong các tài liệu khám nghiệm hiện trường cũng được Luật sư sử dụng cho việc bào chữa/bảo vệ, mà chỉ những thông tin, tài liệu đáp ứng được định hướng bào chữa, có lợi nhất cho khách hàng thì Luật sư mới sử dụng.

Nếu khi đánh giá về tính hợp pháp của các tài liệu khám nghiệm hiện trường, Luật sư phát hiện có sự vi phạm thủ tục tố tụng thì lúc này, Luật sư cần cân nhắc xem sự vi phạm đó có phải vi phạm nghiêm trọng không? Có làm thay đổi tính chất vụ án hay không? Để từ đó lựa chọn phương án bào chữa, bảo vệ phù hợp.

Khi đánh giá về những thông tin, nội dung trong tài liệu khám nghiệm hiện trường, nếu xét thấy những thông tin đó phù hợp với định hướng bào chữa nào thì Luật sư cần sử dụng cho định hướng đó. Đôi khi, những thông tin, nội dung trong các tài liệu khám nghiệm hiện trường lại là cơ sở để từ đó Luật sư xác định định hướng bào chữa, bảo vệ đúng đắn cho khách hàng của mình. Mặc dù vậy, cũng có nhiều trường hợp, các thông tin, nội dung trong các tài liệu khám nghiệm hiện trường chỉ có giá trị bổ trợ, củng cố cho định hướng bào chữa có sẵn của Luật sư (định hướng này có được từ việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá các tài liệu, chứng cứ khác).

Ví dụ :

Vụ án Dương Văn H, Vũ Tiến Đ bị công an huyện PX khởi tố bị can và đề nghị truy tố về “Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” theo quy định tại Điều 260 BLHS năm 2015. Kết quả điều tra xác minh được như sau: Tối ngày 27/8/2018, Vũ Tiến Đ mượn xe Wave (xuất xứ: nước ngoài) của anh họ là Vũ Quang T, rồi cùng với Dương Văn H đi uống cà phê. Khi đi đến quán BL ở cạnh đường quốc lộ 1A, V có rủ Đ tham gia đua xe cùng với nhóm khác. Trong lúc đua xe, chạy từ hướng Cầu Giẽ – Hà Nội, khi đi đến lối rẽ vào tiểu khu Phú Mỹ, thị trấn PX, xe của Dương Văn H điều khiển đã va chạm với xe máy SUZUKI do Phạm Đức B điều khiển. Hậu quả: xe Wave hỏng hoàn toàn, khung xe gãy và vỡ nát, còn Phạm Đức B bị tử vong. Hai đối tượng Dương Văn H và Vũ Tiến Đ đã bị khởi tố bị can, đề nghị truy tố ra TAND huyện PX để xét xử. Bị can đã mời Luật sư bào chữa cho mình, hai bị can luôn kêu oan và vô cùng lo lắng phải đối mặt với tù tội, vì gây hậu quả: nạn nhân chết, xe máy đi mượn và xe máy của nạn nhân đã bị hư hỏng hoàn toàn.

Khi nghiên cứu hồ sơ vụ án, vì là vụ án tai nạn giao thông nên Luật sư rất quan tâm và nghiên cứu kỹ các tài liệu liên quan đến công tác khám nghiệm hiện trường (bản ảnh hiện trường; sơ đồ hiện trường vụ án; biên bản khám nghiệm hiện trường…), qua nghiên cứu hồ sơ, Luật sư nhận thấy: CQĐT công an huyện PX đã có quá nhiều thiếu sót trong công tác khám nghiệm hiện trường, cụ thể: (1) Biên bản khám nghiệm hiện trường không ghi rõ ngày tháng năm tiến hành (đây là vi phạm sơ đẳng, vi phạm về tính xác lập ngày giờ tiến hành khám nghiệm); (2) Khi thu giữ vật chứng tại hiện trường đã không lập biên bản thu giữ, không xác định nguồn gốc của vật chứng, không cho tiến hành giám định vật chứng thu giữ được; (3) Công tác bảo vệ hiện trường không chu đáo, tiến hành khám nghiệm chậm, đoạn đường nhiều phương tiện giao thông qua lại nên đã để hiện tượng xáo trộn quá lớn tại hiện trường, mất dấu vết va chạm… dẫn đến vụ án không đủ căn cứ, cơ sở để xác định bên nào có lỗi, bị can gây ra lỗi hay nạn nhân là người có lỗi.

Đồng thời, hai đối tượng khai đua xe, nhưng không xác minh được đoàn đua, ai cùng tham gia đua xe, lời khai không phù hợp với chứng cứ thu thập được. Do đó, đã không đủ cơ sở kết luận về hành vi đua xe trái phép.

Còn nếu khởi tố hai đối tượng về “Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” thì chỉ V cầm lái, Đ ngồi sau, vậy xác định lỗi của Đ trong vụ án này là gì? Tại sao khởi tố Đ?

Tuy nhiên, việc khởi tố đối với H cũng chưa đủ cơ sở vì chứng cứ qua tài liệu hiện trường cho thấy không đủ để kết luận lỗi thuộc về ai vì CQĐT đã có nhiều vi phạm khi tiến hành công tác tại hiện trường.

Từ những phân tích, đánh giá, sử dụng chứng cứ hợp lý nêu trên. Luật sư đã bào chữa thành công cho hai đối tượng là Dương Văn H, Vũ Tiến Đ, VKS đã phải ra quyết định đình chỉ vụ án.

Qua vụ án trên cho thấy, nếu Luật sư nắm vững về những hoạt động liên quan đến công tác khám nghiệm hiện trường, Luật sư sẽ có sự phân tích, đánh giá tốt về những tài liệu này, qua đó sử dụng hợp lý để bào chữa/bảo vệ thành công cho khách hàng.